پس از تأسیس جمعیت هلال احمر در سال 1301 و با وقوع زلزله‌ای در خرداد 1302 در شرق خراسان و سه ماه بعد در سیرجان و کرمان و جاری شدن سیلاب‌های گسترده در همان سال در استان‌های گیلان، مازندران، آذربایجان شرقی و اصفهان زندگی بسیاری از هموطنان به مخاطره افتاد و باعث تلفات و خسارات بسیاری گردید.
در این سوانح اولین استمداد ملی برای کمک به آسیب‌دیدگان در سطح کشور صورت پذیرفت. این استمداد جرقه‌ای برای سازماندهی تشکیلاتی سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر شد. اولین آئین‌نامه خدمات امدادی در سال 1347 هجری شمسی مسئولیت ارائه خدمات امدادی درمانی به آسیب‌دیدگان سوانح و بلایای طبیعی در زمان صلح به تصویب هیئت مرکزی جمعیت رسید. اولین تشکیلات رسمی امداد به صورت منظم با استخدام نیروهای تمام وقت جهت ادارات سازمان مرکزی امداد کل در سال 1350 آغاز به کار نمود.
با پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357 و استقرار نظام جمهوری اسلامی ایران همراه با دگرگون شدن ساختار کلی جمعیت و جدا شدن بخش درمان از فعالیت‌های آن، عمده وظایف جمعیت به خدمات امدادی در سوانح، جوانان و خدمات حمایتی معطوف شد و با وقوع جنگ تحمیلی توسط کشور عراق در سال 1360 فعالیت‌های سازمان امداد و نجات به تربیت و تأمین نیروهای انسانی در زمینه‌های درمانی، فنی، خدماتی، پشتیبانی و اراده خدمات امدادی به مجروحین و مصدومین جنگ تحمیلی معطوف گردید.
خدمات ارزنده سازمان امداد و نجات در عملیات‌های گسترده ملی و بین المللی از جمله زلزله سال‌های 69 رودبار، 82 بم، بحران آوارگان عراقی در سال 1370، امداد و نجات در حوادث جاده‌ای و کوهستان، امدادرسانی در سیل پاکستان، زلزله و سونامی ژاپن، قحطی و خشکسالی در سومالی و... موجب گردید.
جمعیت هلال احمرجمهوری اسلامی ایران جایگاه ویژه‌ای را در بین جمعیت‌های صلیب سرخ و هلال احمر کسب کند و به عنوان یکی از ده جمعیت قدرتمند جهان درپاسخ‌گویی به سوانح و حوادث مطرح گردد.